Αστεροειδής θα περάσει “ξυστά” από τη Γη

Αστεροειδής θα περάσει “ξυστά” από τη Γη

Προσπέρασμα «Παρά Τρίχα» του 2012DA14 - Στις 15 Φεβρουαρίου 2013 », 6 Φεβρουαρίου 2013

Επιστήμες / Αστρονομία - Αστροφυσική - Διάστημα   Διευθυντής του Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου.  Διονύσης Π. Σιμόπουλος

Ο κρατήρας Barringer

Ένας μικρός αστεροειδής, ονόματι 2012 DA14, με μέγεθος όσο ένα κτίριο ύψους 45 περίπου μέτρων θα περάσει ξυστά από τη Γη μας στις 15 Φεβρουαρίου και σε απόσταση περίπου 28.000 χιλιομέτρων από την γήινη επιφάνεια. 

Η ανακάλυψή του έγινε πέρυσι από το αστεροσκοπείο LaSagra στη Νότια Ισπανία, και οι υπολογισμοί των ειδικών, που παρατηρούν εδώ κι ένα περίπου χρόνο την τροχιά του, μας διαβεβαιώνουν ότι δεν πρόκειται να συγκρουστεί με τη Γη. Συνολικά υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο παρόμοιοι αστεροειδείς που πλησιάζουν τη Γη μας με μέγεθος κάτω των 100 μέτρων.

Εάν, παρόλα αυτά, ο αστεροειδής αυτός συγκρούονταν με τη Γη η έκρηξή του θα απελευθέρωνε ενέργεια ίση με 2,5 μεγατόνους ΤΝΤ. Σε σύγκριση η έκρηξη που έγινε πάνω από τον ποταμό Τουνγκούσκα στην Σιβηρία στις 3 Ιουνίου του 1908 είχε ισχύ 3-10 μεγατόνων. Στη σύγκρουση εκείνη περισσότερα από 1.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους ισοπεδώθηκαν, ενώ το κρουστικό κύμα της έκρηξης «ταξίδεψε» γύρω από την υφήλιο δύο τουλάχιστον φορές. Από το μέγεθος της καταστροφής ήταν εμφανές ότι επρόκειτο για μια τεράστια έκρηξη. Παρόλα αυτά δεν υπήρχε ίχνος κρατήρα ή άλλων συντριμμιών. Αυτό οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι ο κομήτης πρέπει να είχε εξαερωθεί την στιγμή της έκρηξης.

Πραγματικά, η Γη έχει «τραυματιστεί» αρκετές φορές από τις πτώσεις κομητών και αστεροειδών, όπως αυτή της Σιβηρίας, συχνά μάλιστα με καταστροφικά αποτελέσματα. Σε αντίθεση, όμως, με τη Σελήνη και τον Άρη, η ασταμάτητη γεωτεκτονική δραστηριότητα και η διάβρωση που προκαλούν τα στοιχεία της Φύσης «σβήνουν» γρήγορα τις «ουλές» από την επιφάνειά της.

Ο νεότερος μεγάλος κρατήρας πρόσκρουσης βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη βόρειο Αριζόνα. Με διάμετρο σχεδόν ενάμισι χιλιόμετρο και βάθος 275 μέτρα, ο κρατήρας Μπάριντζερ, όπως ονομάστηκε, δημιουργήθηκε από τη πτώση ενός μικρού αστεροειδή πριν από 50.000 χρόνια ένα απειροελάχιστο χρονικό διάστημα στα πλαίσια του γεωλογικού χρόνου. Αυτή η βαθιά ουλή στην έρημο της Αριζόνα, σχηματίστηκε ακαριαία, όταν ένα σιδερένιο διαστημικό θραύσμα 70 μέτρων και μάζα αρκετών εκατομμυρίων τόνων και έπεσε πάνω στη Γη με ταχύτητα 40.000 χλμ. την ώρα μετατοπίζοντας εκατομμύρια τόνους πετρωμάτων και αφανίζοντας κάθε είδος ζωής σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων. Έχοντας διατηρήσει σχεδόν ανέπαφα τα χαρακτηριστικά του, χάρη στο άνυδρο κλίμα της ερήμου, ο κρατήρας αυτός είναι ο καλύτερα διατηρημένος κρατήρας που έχει βρεθεί μέχρι τώρα στη Γη.

Ο κρατήρας αυτός είναι ένας μόνο από τους δεκάδες παρόμοιους κρατήρες που βρέθηκαν διάσπαρτοι πάνω στη Γη τα τελευταία χρόνια. Γιατί από την Αριζόνα ως τη Σιβηρία και από το Μεξικό έως την Αυστραλία, περίπου 150 κρατήρες από διάφορες συγκρούσεις έχουν βρεθεί στην επιφάνεια του πλανήτη μας, αν και οι περισσότεροι κρατήρες σύγκρουσης της Γης διαβρώνονται σχετικά σύντομα από τις διάφορες γεωλογικές και κλιματολογικές δραστηριότητες διάβρωσης του πλανήτη μας. Απ’ αυτούς που έχουν διατηρηθεί, ο παλαιότερος, με ηλικία 212 εκατομμύρια έτη, βρίσκεται στο Κεμπέκ του Καναδά, στην περιοχή Μανικουάγκαν κι έχει διάμετρο πάνω από 100 χιλιόμετρα.

Καθημερινά βέβαια βομβαρδιζόμαστε από μικροσκοπικά διαστημικά συντρίμμια, που σχηματίζουν τις βροχές των διαττόντων, τα γνωστά μας πεφταστέρια, τα οποία όμως εξαερώνονται κατά την είσοδό τους στη γήινη ατμόσφαιρα προτού πέσουν στο έδαφος. Μεγαλύτεροι αστεροειδείς, διαμέτρου 5-10 μέτρων, εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα με συχνότητα ένα τέτοιο αντικείμενο το χρόνο, και σε γενικές γραμμές η συχνότητα σύγκρουσης ενός αστεροειδούς με τη Γη είναι αντιστρόφως ανάλογη με το μέγεθός του. Για παράδειγμα, ένας αστεροειδής με διάμετρο 1 έως 2 χλμ. συγκρούεται με τον πλανήτη μας κατά μέσο όρο μία φορά κάθε ένα εκατομμύριο έτη, περίπου. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια οφείλεται –σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες- στην πτώση ενός γιγάντιου αστεροειδούς διαμέτρου περίπου 10 χιλιομέτρων (μεγαλύτερου από το Έβερεστ) στη χερσόνησο Γιουκατάν, στο σημερινό Μεξικό. Τέτοιου είδους προσκρούσεις είναι ευτυχώς εξαιρετικά σπάνιες και συμβαίνουν κάθε 100 εκατ. χρόνια περίπου.

Η γήινη ατμόσφαιρα φυσικά μπορεί να μας προστατέψει αρκετά από την εισβολή αντικειμένων με διάμετρο μέχρι 50 μέτρα. Από τους αστεροειδείς όμως που διασχίζουν την τροχιά της Γης υπάρχουν συνολικά 500.000 αντικείμενα με διάμετρο από 50 έως 100 μέτρα και άλλοι 200.000 με διάμετρο πάνω από 100 μέτρα, ενώ περίπου 500-1.000 απ’ αυτούς έχουν μέγεθος πάνω από ένα χιλιόμετρο.

Είναι προφανές, με άλλα λόγια, ότι ο κίνδυνος που αντιπροσωπεύουν για την επιβίωση του ανθρώπινου γένους αυτού του είδους οι διαστημικοί εισβολείς είναι πραγματικός. Γι’ αυτό εξάλλου και διάφορες διαστημικές υπηρεσίες και ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο σαρώνουν συστηματικά τον έναστρο ουρανό σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν όλα εκείνα τα «επικίνδυνα» ουράνια σώματα και να υπολογίσουν την τροχιά τους, προκειμένου να καταγράψουν εκείνα που θα αποτελέσουν κίνδυνο για το μέλλον. Γιατί, όπως είπαμε, το ερώτημα δεν είναι τόσο εάν θα χτυπηθεί στο μέλλον η Γη από κάποιον αστεροειδή, αλλά πότε.

Εάν υποθέσουμε ότι γνωρίζουμε την απάντηση στο «πότε», υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να εμποδίσουμε την καταστροφή; Αρκετά σενάρια έχουν προταθεί μέχρι σήμερα από τους επιστήμονες. Σύμφωνα με ορισμένους, η παρουσία και μόνο μιας διαστημοσυσκευής σε τροχιά γύρω από κάποιον επικίνδυνο αστεροειδή αρκεί, αφού η βαρυτική της έλξη, αν και ελάχιστη, θα είναι ικανή σε βάθος χρόνου να μεταβάλλει την τροχιά του, ακριβώς όσο χρειάζεται. Άλλες, εξίσου «ήπιες» μέθοδοι μεταβολής της τροχιάς ενός αστεροειδούς περιλαμβάνουν το χρωματισμό της επιφάνειάς του με ειδική ανακλαστική ή απορροφητική μπογιά προκειμένου να μεταβάλλουν την πίεση της προσπίπτουσας ακτινοβολίας του Ήλιου, ή ακόμη και τη χρήση ειδικών κατόπτρων, τα οποία, εστιάζοντας τις ακτίνες του Ήλιου πάνω στον αστεροειδή, θα «ατμοποιήσουν» κάποια ποσότητα από την ύλη του. Πιο βίαιες μέθοδοι αναχαίτισης ενός αστεροειδούς περιλαμβάνουν τη χρήση πυρηνικών βομβών, με τον κίνδυνο βέβαια να τον διαμελίσουν σε πολλά μικρότερα κομμάτια, τα οποία θα βομβάρδιζαν τον πλανήτη μας με εξίσου καταστροφικά αποτελέσματα.

Περισσότερες πληροφορίες για θέματα σαν αυτό μπορούν να παρακολουθήσουν οι επισκέπτες του Ευγενιδείου Πλανηταρίου στη νέα του παράσταση με τίτλο «Ο Ζωντανός Πλανήτης». Η παράσταση αυτή προσφέρει εμπεριστατωμένα και θεαματικά τις απαντήσεις σε ερωτήματα όπως αυτά και σε αρκετά άλλα που αφορούν το κλίμα, τις ατμοσφαιρικές αλλαγές του πλανήτη μας και το «Φαινόμενο του Θερμοκηπίου», την γεωλογική και γεωμορφολογική εξέλιξη της Γης, την δημιουργία των οροσειρών, καθώς επίσης και τους λόγους δημιουργίας των σεισμών και των ηφαιστείων. Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε ότι χάρη στις πολύπλοκες βιοχημικές, γεωλογικές και κλιματολογικές διεργασίες δισεκατομμυρίων ετών, σ’ αυτόν τον «ευλογημένο» από την Φύση «βράχο», πραγματοποιήθηκε το μεγάλο άλμα της εμφάνισης της Ζωής.

Σήμερα με την βοήθεια των εκατοντάδων δορυφόρων που θέσαμε σε τροχιά γύρω του, συνεχίζουμε να αποκρυπτογραφούμε τα μυστικά του, ανακαλύπτοντας τις απαντήσεις στην ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει, σε κάθε ωκεανό και ήπειρο, βαθιά στο εσωτερικό του, αλλά και στα πέρατα του Ηλιακού Συστήματος.