Ίση μέρα και ίση νύχτα

Ίση μέρα και ίση νύχτα

20 Μαρτίου 2013

Επιστήμες / Αστρονομία - Αστροφυσική - Διάστημα   Διευθυντής του Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου.  Διονύσης Π. Σιμόπουλος

(Φωτ: http://bobs-spaces.net)

Ορισμένοι φίλοι κοιτάζοντας τα διάφορα επιτραπέζια ημερολόγια και την διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, με ρώτησαν γιατί η ημέρα της ισημερίας δεν συμπίπτει με την ημέρα που έχουμε ίση ημέρα και ίση νύχτα. Είναι μία παρατήρηση που οφείλεται στην απόστασή μας από τον γήινο ισημερινό. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά.

Όπως ξέρετε κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση από αυτήν που βρισκόταν την προηγουμένη. Έτσι κάθε φορά που η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, μας φαίνεται ότι ήταν ο Ήλιος αυτός που συμπλήρωσε έναν κύκλο γύρω από τη Γη, πάνω στην εκλειπτική. Η εκλειπτική δηλαδή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απεικόνιση, ή η προέκταση πάνω στην ουράνια σφαίρα, της γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο.

Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση δηλαδή του ισημερινού της Γης και την αποτύπωσή του πάνω στον ουράνιο θόλο) θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23 μοίρες και 27 πρώτα λεπτά, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται “λόξωση της εκλειπτικής”, και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται “ισημερινά σημεία”.

Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται εαρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει η Άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το Φθινόπωρο. Για φέτος (2013) η εαρινή ισημερία θα γίνει στις 13:02 της 20ης Μαρτίου, ενώ η φθινοπωρινή στις 23:44 της 22ας Σεπτεμβρίου.
Και στις δύο αυτές ημέρες, η νύχτα είναι ίση με την ημέρα, δηλαδή επί 12 ώρες ο Ήλιος βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και επί 12 ώρες βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, έχουμε δηλαδή ίση-μέρα: ισημερία. Το γεγονός αυτό, όμως, συμβαίνει μόνο στον ισημερινό. Επειδή εμείς βρισκόμαστε 35-40 μοίρες βόρεια του ισημερινού η ίση μέρα και η ίση νύχτα συμβαίνει μερικές ημέρες νωρίτερα της εαρινής ισημερίας και συγκεκριμένα στις 17 Μαρτίου, οπότε στην Ελλάδα έχουμε 12 ώρες ημέρας και 12 ώρες νύχτας.

Διονύσης Σιμόπουλος, Διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου