Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθείτης

Γέροντας Εφραίμ ο Φιλοθείτης
Προηγούμενος Ι.Μονής Φιλοθέου
Σχετικά  με την προσευχή διηγείται ο Γέροντας Εφραίμ.

Η προσευχή είναι καταπέλτης κατά των δαιμόνων, κατά των παθών, κατά της αμαρτίας και γενικά, βέβαια, κατά παντός που εναντιώνεται στο δρόμο της σωτηρίας.Κάποτε ήταν ένας μοναχός και είχε πέσει σε αμέλεια πολλή. Τόσο ώστε και τον κανόνα του άφησε και στράφηκε προς το κόσμο.

Πήγε στην πατρίδα του την Κεφαλονιά. Πήγε λοιπόν να προσκύνηση τον Αγιον Γεράσιμο.

Πηγαίνοντας λοιπόν να προσκυνήσει τον Άγιο, τον συναντά μια δαιμονισμένη στο δρόμο και του λέει.Ξέρεις τι κρατάς στο χέρι σου;Αχ, να ήξερες, ταλαίπωρε τι κρατάς στο χέρι σου;

Να ήξερες πόσο με καίει εμένα αυτό το κομποσκοίνι σου, και συ το κρατάς, έτσι από συνήθεια για το τύπο!Εμβρόντητος έμεινε ο μοναχός.Από Θεού ήταν να μιλήσει το δαιμόνιο. Συνήλθε. Τον φώτισε ο Θεός και λέγει στον εαυτό του.Για δες τι κάνω ο ανόητος!

Κρατώ στο χέρι μου το δυνατότερο όπλο και δεν μπορώ να χτυπήσω ένα διάβολο.

Και όχι μόνο να τον κτυπήσω δεν μπορώ αλλά με σύρει και αιχμάλωτο όπου θέλει.

Ήμαρτον Θεέ μου.

Και την ίδια αυτή στιγμή αναχωρεί για το μοναστήρι.

Μετανοιωμένος έβαλε πάλι αρχή καλή. Τόσο πρόκοψε στην ευχή ώστε έγινε υπόδειγμα ωφέλειας και για τους άλλους.

 Τον πρόλαβε και η ταπεινότητα μου αυτόν τον Γέροντα.

Δεν άκουγες από το στόμα του άλλο, παρά το Κύριε Ιησού ελέησον με! Ακατάπαυστα.

Του έλεγες κάτι, σου έλεγε δυο λέξεις και η γλώσσα του γύρισε ευθύς στην ευχή.

Τόσο την είχε συνηθίσει. Τόσο τον είχε αλλοίωση.

Είπε πάλι. Γνωρίζω χιλιάδες ψυχές στο κόσμο, οι οποίοι βιάζουν τον εαυτό τους στην ευχή.

Έχουν θαυμαστά αποτελέσματα. Η ευχή τους τονώνει τον αγώνα τον πνευματικό, τους φωτίζει. Μέσα τους και κάνουν βαθιά εξομολόγηση, ειλικρινά και πικραμένοι από τους λογισμούς

Και τους πειρασμούς που ξεσηκώνει η ευχή, τρέχουν με λαχτάρα στα Αγια Μυστήρια.

Και δεν μπορούν να κάνουν χωρίς την ευχή.

Έλεγε για την αγαθή συνείδηση και υπακοή. Στην περιοχή της Άγιας Άννας στο Άθωνα  ήταν ένα καλογέρι το οποίο κουβαλούσε τσουβάλια στάρι από τον αρσανά επάνω. Πολύς κόπος και πολλοί ίδρωτες.

Μια στιγμή άρχισε να λέγει με το λογισμό του. «Άραγε έχουμε μισθό για το τόσο κόπο και τους τόσους ιδρώτες που χύνουμε κάνοντας υπακοή στους Γεροντάδες μας;»

Ενώ, συλλογιζόταν αυτά, κάθισε λίγο να ξεκουραστεί.

Τότε του ήρθε λίγος ύπνος. Μεταξύ  ύπνου και εγρηγόρσεως, βλέπει την Παναγιά μπροστά του.

« Μη στεναχωριέσαι, τέκνο του λέει. Οι ιδρώτες αυτοί που χύνεις για την υπάκουη, κουβαλώντας τα τρόφιμα, ως μαρτυρικό αίμα ενώπιον του Υιού μου λογίζεται».

Ήρθε στον εαυτό του ύστερα και του έφυγαν οι λογισμοί, του έφυγε η στεναχώρια.

Κι οι πατέρες το έγραψαν στο πεζουλάκι και όποιος περνά από κει το διαβάζει.

Κοντά στο καθολικό της άγιας Άννας,, υπάρχει ένα σπιτάκι, που λέγεται του «Πατριάρχου».

Εκεί ασκήτευε ένας Πατριάρχης ονόματι Κύριλλος.

Εγκατέλειψε τον πατριαρχικό θρόνο και ήλθε και έγινε καλόγερος.

Οι πατέρες κουβαλούσαν τα πράγματα στη πλάτη.

Λέγουν στον Πατριάρχη. «Εσύ γέροντας είσαι, παναγιότατε και αμάθητος, να σου πάρουμε ένα γαιδουράκι, να φορτώνεις τα τρόφιμα σου».

Του πήραν ένα γαιδουράκι και κατέβαινε με αυτό.

Μια μέρα, ενώ ανέβαινε ο Πατριάρχης με το ζώο και οι άλλοι πατέρες με τα τρόφιμα στην πλάτη τους, κάθισαν λίγο να ξεκουραστούν. Ξαφνικά ο Πατριάρχης, μεταξύ ύπνου και εγρηγόρσεως βλέπει την Παναγιά μαζί με τους αγγέλους.

Και η μεν Παναγιά είχε ένα δοχείο και πότιζε τους πατέρες, που κουβαλούσαν τα πράγματα, στην πλάτη τους, οι δε Άγγελοι είχαν μαντήλια, και σκούπιζαν τον ιδρώτα τους.

Βλέποντας έκπληκτος ότι σκούπιζαν και τον ιδρώτα από το γαιδουράκι, παρακαλούσε λέγοντας.

«Σκουπίστε και εμένα σας παρακαλώ». Τότε του λέει η Παναγία. «Πάτερ, εσύ δεν έχεις ίδρωτα, το γαιδουράκι θα σκουπίσουμε που έχει».

Τότε ξύπνησε και ήλθε στον εαυτό του.

Λέγει προς τους πατέρες.»Πάρτε το γαιδουράκι, γιατί ζημιώνουμε σε πολλά πράγματα.

Η Παναγία και οι Άγγελοι σκούπισαν το γαιδουράκι και όχι εμένα».

Έκτοτε τα κουβαλούσε και αυτός στην πλάτη του.

Ποσά και ποσά τέτοια δεν έχουν γίνει στην ζωή των πατέρων! Που να είμαστε να τα βλέπαμε!

Τώρα, σπανίως συναντούνται, χάθηκαν όλα.

Για την Θεία Κοινωνία είπε, μετά φόβου και ευλάβειας να στέκεσαι στην εκκλησία, γιατί αόρατος ο Χριστός μας με τους αγγέλους παρευρίσκεται.

Τους προσέρχοντες και ευλαβείς τους γεμίζει χάρη και ευλογία.

Τους απρόσεκτους κατακρίνει ως αναξίους.

Προσπάθησε να κοινωνείς συχνά όσο το δυνατό, γιατί η Θεια Κοινωνία είναι άριστο βοήθημα για τον αγωνιστεί κατ της αμαρτίας.

Τόνισε το εξής. Οι ηθικές δυνάμεις που έχουμε μέσα μας, όταν καθοδηγούνται από την Προσευχή, γίνονται ισχυρότερες από όλους τους πειρασμούς και τους νικούν.

Η συχνότης στην προσευχή δημιουργεί μια συνήθεια για προσευχή, που δεν αργεί να γίνει δεύτερη φύση και φέρει συχνά το νου και την καρδιά σε ανώτερη ψυχική κατάσταση.

Για την προσευχή είπε πάλι. Εάν επιθυμείς πραγματικά να αποδιώξεις κάθε αντιχριστιανική σκέψη και να εξαγνίσεις τον νουν σου, αυτό θα το πετύχεις μόνο με την προσευχή, γιατί τίποτα δεν μπορεί τόσο καλά να ρυθμίσει τις σκέψεις σου, όσο η προσευχή, το όνομα του Ιησού Χριστού που επικαλούμεθα στην προσευχή, περιέχει μέσα του αυτουπάρχουσαν και αυτενεργούσα ανορθωτική δύναμη.

Μην ανησυχείς λοιπόν από την ατέλεια και ξηρασία της προσευχής σου, αλλά περίμενε με επιμονή τον καρπό της συχνής επικλήσεως του Θειου Ονόματος.

Βλέπουμε ότι και λαϊκή στην προσευχή αγίαζαν.

Ο πατέρας του άγιου ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ του Παλαμά μέσα στα βασίλεια ήταν, μέσα στο υπουργικό συμβούλιο του Ανδρόνικου , του Βυζαντινού Αυτοκράτορα.

Παρ` όλο που είχε τόσες υποθέσεις και μέριμνες και σκοτούρες, δεν έμεινε αμέτοχος της προσευχής και της ωφέλειας και της προόδου από αυτήν, έτσι φανερώνεται ότι όπου ο άνθρωπος βρεθεί, όπου και αν σταθεί, οποία ζωή και αν κάνει, όταν αδολεσχήση  στην προσευχή αυτή την θαυματουργή πετυχαίνει την χάρη του Θεού.

*********************************

Ευλογημένα μου παιδάκια,

Εύχομαι εγώ, ο ταπεινός και ανάξιος πατέρας σας, από τα βάθη της ελεεινής μου ψυχής, το έλεος και η αγάπη του Tρισαγίου Θεού μας, να μη σας εγκαταλείψη ποτέ έως ότου φθάσετε στην Άνω Ιερουσαλήμ στην πόλη των τέκνων του Θεού. Αμήν.

Όλοι οι Χριστιανοί δίνουν υποσχέσεις στο Θεό κατά την τέλεση του Mυστηρίου του Bαπτίσματος. Όσοι όμως ασπάζονται το μοναχισμό, εκτός από τις κοινές για όλους τους χριστιανούς υποσχέσεις, προσθέτουν κι άλλες που αφορούν αποκλειστικά τη μοναχική ζωή. Γνωρίζετε, παιδιά μου, τις υποσχέσεις αυτές. Τις δώσατε μπροστά σε πολλούς, μοναχούς και λαϊκούς. Ακούσατε μάλιστα τότε το λόγο του Πνευματικού σας Πατέρα «Ο Κύριος θα σας αμείψει όχι σύμφωνα με τα λόγια των υποσχέσεων, αλλά σύμφωνα με την πιστή τήρησή τους».

Δε σας υπενθυμίζω αυτά επειδή φοβάμαι μήπως αδιαφορείτε για τη σωτηρία σας. Κάθε άλλο. Είμαι, ο ταλαίπωρος, πεπεισμένος ότι φροντίζετε για την απολογία που θα δώσετε στη μέλλουσα κρίση. Είμαι επίσης πεπεισμένος ότι ο καθένας αγωνίζεται και κοπιάζει ανάλογα με τις δυνάμεις του. Όπως η επιμελής κλώστρια κλώθει ομοιόμορφα το νήμα όσο μακρύ κι αν είναι, έτσι κι εσείς πρέπει να κλώθετε το νήμα της μοναχικής ζωής με τον ίδιο ζήλο από τη στιγμή που πατήσατε το κατώφλι του κοινοβίου μέχρι την ώρα του θανάτου. Ο ζήλος που δε χαλαρώνει έχει μεγάλη σημασία. Παρακολουθήσατε ποτέ τη λειτουργία της ατμομηχανής; Κινείται όταν υπάρχει ατμός. Κι όσο περισσότερος ατμός υπάρχει, τόσο γρηγορότερα κινείται. Όταν όμως εξασθενεί η πίεση του ατμού, μικραίνει και η ταχύτης της κινήσεως. Η ατμομηχανή τελικά σταματά. Ό,τι είναι ο ατμός για τη μηχανή, είναι ο ένθεος ζήλος για την αφιερωμένη ζωή. Όταν υπάρχει ο ζήλος, όλα προχωρούν κανονικά. Όταν όμως ατονήσει ο ζήλος, τότε η πρόοδος σταματά. Όλα οδηγούνται στη διάλυση.

Μην ψυχραίνετε την πνευματική σας θέρμη και μην αποκάμετε από τους κόπους της μοναχικής ζωής. Να ελέγχετε διαρκώς την ψυχή σας, για να μη πέσετε σε αμέλεια και δώσετε ευκαιρία στον εχθρό να σας εμπαίξει. Αγωνισθείτε με κάθε τρόπο, για να μην αδυνατίσουν τα τείχη της καρδιάς. Συχνά να ενθυμήσθε τον πρώτο σας ενθουσιασμό, τότε που ήλθατε εδώ, αφήνοντας την οικογένειά σας, τους συγγενείς και τα φιλικά σας πρόσωπα... Όταν περάσατε το κατώφλι της Mονής, επιθυμούσατε μόνο να προσεύχεσθε, ν’ απασχολείτε το νου σας μόνο με θείες σκέψεις, να συνομιλείτε μόνο πνευματικώς, να μελετάτε μόνο το λόγο του Θεού και τα βιβλία των Oσίων, να απωθείτε κάθε κοσμικό, να ζήτε με ειρήνη προς όλους και με αδιάκριτη υπακοή στον Πνευματικό Πατέρα και σ’ ολόκληρη την αδελφότητα. Ασφαλώς ήσαν ειλικρινείς αυτές σας οι επιθυμίες. Φέρνετε λοιπόν, συχνά στη μνήμη τον πρώτο σας ενθουσιασμό. Θα τον ανανεώνετε έτσι μέσα σας, όπως ανανεώνετε την ατμόσφαιρα σ’ ένα δωμάτιο ανοίγοντας τα παράθυρα.

Μαζί με την αφυπνιστική αυτή προσπάθεια, να φέρνετε πιο συχνά, τα παραδείγματα ζήλου των μεγάλων Oσίων. Να εντρυφάτε στα Μηναία και στα Συναξάρια. Να συλλογίζεσθε με πόση θέρμη ευαρεστούσαν το Θεό οι Άγιοι, άνδρες και γυναίκες. Θυμηθήτε τους θαυμαστούς ασκητικούς αγώνες τους. Μην αρκεσθείτε όμως, σε μια απλή ενθύμηση. Σκεφθείτε πως είστε υποχρεωμένοι να μοιάσετε τους ήρωες του Χριστού. Όπως στα διάφορα αθλήματα ο ένας αθλητής παρακινείται κι ενθαρρύνεται από την προσπάθεια του άλλου, όπως επίσης στις διάφορες εργασίες σας, δηλαδή στα διακονήματα, ο ένας συναγωνίζεται τον άλλο, έτσι ας θερμαίνεται κι ο ζήλος σας καθώς θα παραδειγματίζεσθε από τα κατορθώματα των Aγίων εκείνων αγωνιστών.

Πολύ καλό κι άγιο είναι το ότι εγκαταλείψατε το μάταιο κόσμο και φθαρτό και αφιερωθήκατε στο Χριστό μας. Προσπαθήστε όμως, Πατέρες μου και παιδιά μου, να ολοκληρώσετε το έργο αυτό. Δεν είναι μοναχός (όπως δεν είμαι και εγώ) όποιος φορά τα ράσα και βρίσκεται στη μάνδρα της Mονής. Μοναχός είναι εκείνος που αγωνίζεται να οικοδομήσει μέσα του το πνεύμα της μοναχικής ζωής. Σ’ αυτήν λοιπόν την πνευματική προσπάθεια χρειάζεται πολύ υπομονή, προσευχή και ταπείνωση. Αυτή καθ’ αυτή η Mονή σας, μοιάζει με ιαματική κολυμβήθρα... Nα θεωρείτε τον εαυτό σας γεμάτο από αδυναμίες, τύφλωση, αναπηρία.

Παιδιά μου φίλτατα, ασφαλώς σεις γνωρίζετε πολλά μέσα θεραπείας. Γνωρίζετε και τις πνευματικές ασθένειες, δηλαδή τα πάθη. Όταν ο άνθρωπος είναι παραδομένος στα πάθη, δυσκολεύεται να κατανοήσει την κατάστασή του και να ελευθερωθεί. Όταν όμως δεχθεί την επίσκεψη της Θείας Χάριτος, τότε αρχίζει να ξεχωρίζει μέσα του τα φρικτά συμπτώματα των παθών, μετανοεί και προσπαθεί να καθαρθεί. Αρχίζει λοιπόν ο αγώνας, ο πόλεμος. Πρώτα εναντίον των αμαρτωλών πράξεων και κατόπιν εναντίον των αμαρτωλών σκέψεων και αισθημάτων.

Ο πνευματικός πόλεμος έχει πολλές φάσεις. Όταν ο αγωνιστής χριστιανός σταματήσει την έμπρακτη αμαρτία, διακρίνει ότι ο νους του ασχολείται με άπρεπες σκέψεις κι η καρδιά του ικανοποιείται με αθέμιτα αισθήματα. Στρέφοντας την προσοχή του στο έργο της εσωτερικής πλέον κάθαρσης αρχίζει να επισημαίνει πώς επιτίθεται ο εμπαθής λογισμός, πώς κρύβεται, πώς σαγηνεύει και αιχμαλωτίζει την ψυχή. Συνηθίζει όμως, ταυτόχρονα και να πολεμά και να διώχνει τον πειρασμό.

Όσο ο αγώνας συνεχίζεται, τόσο περισσότερο τα πάθη ξεριζώνονται, έως ότου το έδαφος της καρδιάς τελείως καθαρισθεί. Σημείο καθάρσεως είναι η αποστροφή, η αντιπάθεια, το μίσος προς τα πάθη και τις αφορμές τους. Οι προσβολές του πονηρού εύκολα τότε αποκρούονται, αλλά και πάλι δε σταματούν. Τα πάθη απομακρύνθηκαν από το εσωτερικό της καρδιάς, μένουν όμως στην περιοχή της και όποτε βρουν ευκαιρία, προσπαθούν πάλι να κυριαρχήσουν.

Έτσι, ο αγωνιστής επισημαίνει διαρκώς την παρουσία της φιλαυτίας, της κατακρίσεως, της ραθυμίας, της ζηλοτυπίας, της φιληδονίας, της φιλαργυρίας κι αν και νικητής στον αγώνα, νιώθει ότι είναι ακάθαρτος. Οι προσβολές και μόνο των αισχρών λογισμών, τον κάνουν να θεωρεί αισχρό τον εαυτό του.

Θυμηθείτε τέκνα μου, την περίπτωση εκείνου του ασκητού που κατέκρινε διαρκώς τον εαυτό του και απαριθμούσε πλήθη αμαρτιών σα να τις είχε κάνει. Ενώ απλώς μόνο δοκίμαζε τις προσβολές των λογισμών. Θεωρούσε τον εαυτό του ένοχο κι αμαρτωλό. Με τον τρόπο αυτόν προόδευσε και στην κάθαρση και στην ταπεινοφροσύνη.

Όσο τελειώτερος γίνεται κανείς, τόσο αμαρτωλότερο θεωρεί τον εαυτό του. Αντίθετα, εκείνος που είναι γεμάτος πάθη, δυσκολεύεται πολύ ν’ αναγνωρίσει την κατάστασή του.

Εύχομαι παιδιά μου, από τα βάθη της ελεεινής μου καρδιάς, κάθε πρόοδο στον πανέμορφο αυτόν αγώνα της μοναχικής ζωής και πολιτείας και άξιοι να γίνετε των σωζομένων στη Βασιλεία των Ουρανών.

* Ομιλία στο Σικάγο στις 20 Μαρτίου 1994 του γέροντος Εφραίμ, προηγουμένου της Ιεράς Μονής Φιλοθέου Αγίου Όρους ο οποίος εφησυχάζει στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στην Αριζόνα των ΗΠΑ